Қазақстанның тұрғын үй саясаты – елдің әлеуметтік-экономикалық дамуының маңызды құрамдас бөлігі. Халықтың баспанаға қол жеткізу мәселесі мемлекет үшін әрдайым өзекті болды, өйткені тұрғын үй жағдайы азаматтардың өмір сапасына тікелей әсер етеді. Тұрғын үй саясаты арқылы мемлекет халықтың әл-ауқатын жақсартып, урбанизация процестерін реттеп, әлеуметтік теңсіздікті төмендетуге тырысады. Қазақстанда тұрғын үй саясаты бірнеше бағытта жүзеге асырылады, оның ішінде мемлекеттік бағдарламалар, ипотекалық несиелер, әлеуметтік баспана салу және жеке сектордың қатысуы ерекше рөл атқарады.
Тәуелсіздік алғаннан кейінгі алғашқы жылдардан бастап тұрғын үй саясаты Қазақстан үкіметінің негізгі міндеттерінің бірі болды. Кеңес Одағы ыдырағаннан кейінгі кезеңде тұрғын үй қорының сапасы нашарлап, инфрақұрылым тозды. Осыған байланысты жаңа құрылыс жобалары мен тұрғын үй саясатын жетілдіру қажеттілігі туындады. Елдің экономикалық өсуімен қатар тұрғын үй нарығы да дамыды, бірақ бұл процестерде бірқатар қиындықтар болды.
Қазақстанда тұрғын үй саясатын жүзеге асыру үшін бірқатар мемлекеттік бағдарламалар қабылданды. Олардың ішінде ең белгілісі – «Нұрлы жер» бағдарламасы. Бұл бағдарлама 2017 жылы іске қосылып, елде тұрғын үй құрылысын арттыруға бағытталды. Оның негізгі мақсаты – халықтың баспанаға қолжетімділігін арттыру және жеке тұрғын үй құрылысын ынталандыру. «Нұрлы жер» бағдарламасы аясында мемлекеттік қолдаудың бірнеше түрі қарастырылған, оның ішінде ипотекалық несиелеуді субсидиялау, инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымды дамыту және тұрғын үй кешендерін салу бар. Бағдарлама жүзеге асырылған уақыттан бастап көптеген қазақстандықтар баспанаға қол жеткізді, бұл тұрғын үй мәселесін шешуде маңызды қадам болды.
Ипотекалық несиелеу тұрғын үй саясатының маңызды элементі болып табылады. Қазақстанда ипотекаға қол жеткізу халықтың баспана алу мүмкіндігін кеңейтті. Алайда ипотекалық несиелердің қолжетімділігі әрқашан халықтың барлық санаттары үшін бірдей болмады. Әсіресе, төмен табысты азаматтар үшін ипотека алу қиындық тудырды. Осыған байланысты мемлекет ипотекалық несиелеуді субсидиялау және жеңілдетілген ипотекалық бағдарламаларды ұсыну арқылы қолдау көрсетіп отыр. «7-20-25» бағдарламасы осының айқын мысалы болып табылады. Бұл бағдарлама халықтың көп бөлігінің баспанаға қол жеткізуін жеңілдетуге бағытталған. Оның негізгі шарттары – бастапқы жарнаның төмендігі (7%), несиенің қолайлы мерзімі (25 жылға дейін) және пайыздық мөлшерлеменің төмендігі (20%).
Сонымен қатар, Қазақстанда тұрғын үйге мұқтаж әлеуметтік әлсіз топтар үшін арнайы тұрғын үй бағдарламалары іске асырылуда. Бұл бағдарламалар арқылы көпбалалы отбасылар, мүгедек жандар, жетім балалар және басқа да әлеуметтік жағынан осал топтарға баспана беріледі. Мемлекет оларды жеңілдетілген шарттармен баспана алуға мүмкіндік беріп, арнайы үйлер салуды қаржыландырады. «Бақытты отбасы» және «Шаңырақ» бағдарламалары осы бағыттағы маңызды бастамалардың бірі. Мысалы, «Бақытты отбасы» бағдарламасы арқылы көпбалалы және аз қамтылған отбасылар 2%-дық мөлшерлемемен несие ала алады. Бұл тұрғын үйге аса мұқтаж адамдар үшін айтарлықтай жеңілдік болып табылады.
Қорыта келгенде, Қазақстанның тұрғын үй саясаты тұрғындардың өмір сапасын жақсарту және олардың баспанаға қолжетімділігін қамтамасыз ету мақсатында жүзеге асырылып келеді. Мемлекеттік бағдарламалар, ипотекалық несиелеу, әлеуметтік баспана салу және жеке секторды қолдау арқылы елдің тұрғын үй нарығы тұрақты дамып келеді. Дегенмен, тұрғын үйге деген сұраныс әлі де жоғары, ал баспана мәселесін толық шешу үшін мемлекет үнемі жаңа қадамдар жасап, саясатты жетілдіріп отыру қажет.
