Құтқарушылардың төтенше жағдай кезінде атқаратын қызметі жоғары деңгейдегі дайындық пен кәсібилікті талап етеді. Бұл қызметті жүзеге асыру үшін арнайы дайындықтан өткен мамандар жанқиярлықпен жұмыс істеп, түрлі қиындықтарға төтеп береді. Құтқарушылардың әрекеттері әртүрлі төтенше жағдайларда халықты қорғауға, өмірін құтқаруға, зардап шеккендерге алғашқы көмек көрсетуге бағытталған. Олар өрт, су тасқыны, жер сілкінісі, техногендік апаттар сияқты қиындықтарды жоюда алдыңғы қатарда жүреді. Төтенше жағдайларда құтқарушылардың қызметі бірнеше кезеңдерге бөлінеді.
Дайындық кезеңі
Төтенше жағдайларда құтқарушылардың қызметі олардың дайындық деңгейімен басталады. Әрбір құтқарушы арнайы оқытудан өтеді, яғни төтенше жағдайларда қалай әрекет ету керек, зардап шеккендерге қалай көмектесу керек екенін үйренеді. Оқыту барысында құтқарушылар медициналық көмек көрсету, психологиялық қолдау көрсету, арнайы жабдықтар мен құралдарды қолдану, экстремалды жағдайларда өзін дұрыс ұстай білу секілді маңызды дағдыларды меңгереді. Бұл дайындық құтқарушылардың физикалық және психологиялық тұрғыда төзімділігін арттырады.
Төтенше жағдай туралы хабарлама алғаннан кейінгі әрекет
Құтқарушылардың жұмысы төтенше жағдай орын алған жер туралы хабар алғаннан кейін жедел әрекет етумен басталады. Бұл жағдайда олар барынша тез жиналып, қажетті құрал-жабдықтар мен көліктерді дайындайды. Хабарлама алғаннан кейін құтқарушылар топтасып, қажетті ресурстарды жинақтайды және оқиға орнына қарай жылдам жол тартады. Уақытты үнемдеу – олардың басты міндеттерінің бірі, себебі әр секунд адамның өмірін құтқаруға әсер етеді.
Оқиға орнына жеткенде жасалатын жұмыстар
Оқиға орнына жеткен құтқарушылар ең алдымен жағдайды бағалайды. Олар аймақты тексеріп, қауіпсіздік ережелерін сақтай отырып, жедел әрекет жоспарын құрады. Бұл кезеңде құтқарушылар келесідей шараларды орындайды:
1. Жәбірленушілерді іздеу: Мүмкіндігінше тез арада зардап шеккендерді табу – басты мақсат. Оларға арнайы жабдықтар, термокамералар, иттер көмегімен іздестіру жүргізіледі.
2. Құтқару жұмыстары: Зардап шеккендерді аман алып шығу үшін құтқарушылар оларға қол жетімді болғанынша жақындап, қауіпсіз орынға шығарады. Құтқарушылар өрт кезінде өрт сөндіргіштер, су тасқыны кезінде қайықтар мен құтқару кеудешелерін пайдаланады.
3. Медициналық көмек көрсету: Алғашқы медициналық көмек көрсету маңызды. Зардап шеккендерге тыныс алу жолдарын тазарту, жарақатты байлау сияқты көмек көрсетіледі. Мұндай жағдайда құтқарушылардың жылдамдығы мен шеберлігі шешуші рөл атқарады.
Қауіпсіздік шаралары
Құтқарушылар өздерінің және зардап шеккендердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін арнайы сақтық шараларын қолданады. Мысалы, өрт кезінде олар арнайы отқа төзімді киім киіп, газтұмылдырықтар қолданады. Су тасқыны кезінде құтқарушылар қауіпсіздікті сақтау үшін арнайы етік, қолғаптар және құтқару кеудешелерін киеді. Жер сілкінісі жағдайында ғимараттардың құлау қаупін бағалап, мүмкіндігінше қауіпсіз аймақтан жұмыс істейді. Осылайша, құтқарушылар өз қауіпсіздіктерін сақтап қана қоймай, жәбірленушілердің де амандығын қамтамасыз етеді.
Апаттан кейінгі көмек көрсету
Құтқару жұмыстарынан кейін құтқарушылар адамдарға психологиялық қолдау көрсету, өмір сүруге қажетті жағдайлар жасау сияқты жұмыстармен айналысады. Олар паналауға арналған уақытша орындарды ұйымдастырып, зардап шеккендерге азық-түлік, киім-кешек, дәрі-дәрмек жеткізеді. Құтқарушылар зардап шеккендердің қауіпсіз аймақта орналасқанына көз жеткізеді, оларды эвакуациялау үшін арнайы көліктерді пайдаланады.
Құтқарушылардың жұмысы – үлкен жауапкершілікті талап ететін, әрі аса қауіпті мамандық. Олар қиын жағдайларда адам өмірін құтқару үшін тәуекелге барып, күн сайын батылдық танытады. Құтқарушылардың біліктілігі, төзімділігі, жедел әрекет ету қабілеті кез келген төтенше жағдайды тиімді шешуге көмектеседі. Қоғамда бұл мамандыққа үлкен құрмет пен алғыс білдіріледі, себебі құтқарушылардың батылдығы мен жанқиярлығының арқасында көптеген адамдардың өмірі сақталады.
